Mimo że obowiązki domowe kojarzą się głównie z osobami dorosłymi, dzieci również powinny być wprowadzane w tę aktywność życia rodzinnego. Dzięki temu w łatwy i praktyczny sposób mogą nauczyć się kilku rzeczy:
- Obowiązkowości i sumienności – regularne przydzielanie zadań domowych nauczy dzieci systematyczności. Gdy zauważą, że każdy członek rodziny jest za coś odpowiedzialny w domu, łatwiej im będzie przykładać się do powierzonych obowiązków i pilnować, aby ich część pracy została wykonana.
- Doceniania pracy innych – gdy dziecko samo posprząta swój pokój lub wykona inne zadanie domowe, które do tej pory wykonywał rodzic, zrozumie, jak wiele wysiłku należy poświęcić przy sprzątaniu czy układaniu. Podczas zabawy i innych czynnościach będzie zwracać większą uwagę, aby nie zniweczyć pracy opiekuna, np. nie robić bałaganu czy nie biegać w butach po świeżo umytej podłodze.
- Organizacji – obowiązki domowe wymagają nie tylko wysiłku, lecz także dobrej organizacji. Dzieci w ciągu dnia uczęszczają do przedszkoli, szkół i bardzo często mają inne zajęcia dodatkowe. Aby mogły wywiązać się z określonych obowiązków domowych, muszą zaplanować plan dnia tak, aby udało się go zrealizować.
- Samodzielności – to niezwykle ważny punkt, bo dziecko uczy się wykonywać dane czynności samemu od A do Z. Raz pójdzie mu lepiej, raz gorzej, ale ćwiczy radzenie sobie z problemami i trudnościami. Dzięki takiemu samodzielnemu podejściu nie będzie zadania, którego by się nie podjęło i nie wykonało. Oprócz tego ćwiczy władze poznawcze, a to przyczynia się do jego całościowego rozwoju.
- Równouprawnienia i współpracy – niegdyś popularne i mocno zakorzenione w naszej kulturze było twierdzenie, że od obowiązków domowych jest kobieta, matka lub córka. Jeśli jednak Twoje dzieci zauważą, że wszyscy domownicy bez względu na płeć zajmują się wykonywaniem obowiązków domowych, nie będą przejawiać stereotypowego toku myślenia. Maluchy zaczną z nami współpracować, a to z pewnością przełoży się na ich przyszłe relacje z partnerem życiowym, na którego nie będą „przerzucać” obowiązków domowych, a wspólnie je wykonywać i się nawzajem wspierać.
Każdy z powyższych czynników to ważny krok ku dorosłości. Oczywiście nie chcemy zabierać dzieciom „dzieciństwa”, ale pamiętajmy, że nasze dzieci prędzej czy później dorosną. Wówczas nie będzie już czasu na naukę, a na wprowadzenie jej w czyn.
Co robić, gdy dziecko nie chce wykonywać obowiązków domowych?
Z jednej strony to całkiem naturalne, że dziecko odmawia wykonywania obowiązków domowych. Kto z nas lubi wynosić śmieci, odkurzać czy zmywać naczynia? Nawet jeśli zdarzają się osoby, którym sprzątanie sprawia przyjemność, zazwyczaj robimy to tylko dlatego, że musimy.
Co jednak zrobić, gdy dziecko uparcie obstaje przy biernej obserwacji, a nie współpracy? Nie podnoś tonu i nie rzucaj haseł w stylu: Masz to zrobić, bo ja tak mówię. Karcenie za złe albo nieprawidłowe wykonanie obowiązku również nie zachęci do działania, bo dziecko może pomyśleć, że bez względu na to, jak się stara, opiekun lub rodzic i tak jest niezadowolony. A co z nagradzaniem za wywiązanie się z obowiązków domowych? Nagrodą powinna pochwała i wdzięczność. W przeciwnym razie dziecko będzie kojarzyło pomoc z interesownym oczekiwaniem na nagrodę.
Niestety egzekwowanie obowiązków domowych od dziecka będzie wymagać od Ciebie ogromnej dozy cierpliwości. Wyjaśnij spokojnie, dlaczego jest to ważne dla Ciebie, że prosisz je o wykonanie danej czynności i jakie korzyści przyniesie to dla całej rodziny. Jeśli Twoja pociecha dalej nie jest przekonana co do wykonania obowiązków, możesz jej w tym towarzyszyć do czasu, aż przestanie być ona dla niej uciążliwa.
Oprócz tego pamiętaj o zachowaniu miłej atmosfery. Napięta i nerwowa aura nie sprzyja żadnej współpracy. Możesz również stworzyć grafik obowiązków domowych. Wypisz na tablicy lub kartce wszystkie obowiązki domowe i zachęć dziecko, aby wybrało to, które chce wykonać. Nawet jeśli wybierze najmniej angażujące, pierwszy i najtrudniejszy krok (pokonania buntu) już za Wami!
Jeśli Twoje dziecko szybko się nudzi, to postaraj się o rotację obowiązków, które staną się dla niego nowym wydarzeniem i nauką w jednym. A co możemy zaliczyć do dziecięcych obowiązków domowych?
Obowiązki domowe dla dzieci – kilka propozycji
Przede wszystkim pamiętaj, że obowiązki domowe powinny być dostosowane do wieku dziecka. Im jest starsze, tym można „podwyższać poprzeczkę” i powierzać mu bardziej odpowiedzialne czy pracochłonne zadania. Oto przykładowa lista obowiązków dla dzieci:
- Sprzątanie swojego pokoju i utrzymywanie w nim czystości.
- Pomaganie przy przygotowywaniu posiłków dla całej rodziny i sprzątanie talerzy.
- Zmywanie naczyń.
- Odkurzanie lub mycie podłóg.
- Przygotowywanie dla siebie prostych posiłków np. kanapek do szkoły.
- Wyrzucanie śmieci.
- Drobne prace ogrodowe np. grabienie liści.
- Opieka nad zwierzętami domowymi np. regularne wychodzenie na spacer z psem, karmienie go, kąpanie, czesanie i zabawa.
- Sprzątanie swoich zabawek.
- Wycieranie kurzu lub układanie naczyń ze zmywarki do szafki.
Oczywiście to tylko przykłady inspiracyjne, które możesz dostosowywać do własnych warunków domowych, wieku dziecka, jego umiejętności i ograniczeń. Ważne jest także zapoznanie malucha z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa np. ostrożne wlewanie płynu do podłóg do wiaderka, aby nic nie chlapnęło mu do oka. Na samym początku niech dziecko wykonuje wszystkie obowiązki pod Twoim okiem, abyś mogła się upewnić, że nie zrobi sobie niechcący krzywdy.
Pamiętaj również, aby nie zarzucać dzieci obowiązkami domowymi ani ich nimi nie przytłaczać. Dzieci powinny być stopniowo wdrażane w obowiązki domowe, które dalej leżą głównie w gestii dorosłych. Dzięki temu będziesz wychowywać dziecko na odpowiedzialnego człowieka, a jednocześnie nie odbierzesz mu dziecięcej swobody i beztroski, która jest bezcenna.
