Dziecko introwertyk – cechy osobowości
Introwertyzm to cecha temperamentu, która uwidacznia się od najmłodszych lat. Nie jest to coś, z czego się wyrasta lub można się pozbyć. To integralny element osobowości, który skupia się na głębszym odczuwaniu, analizowaniu i przetwarzaniu świata wewnętrznego. Dziecko introwertyk ładuje swoje akumulatory ciszą i spokojnymi przemyśleniami – nie potrzebuje zewnętrznych bodźców, by prawidłowo funkcjonować, a jego umiejętność obserwacji przekłada się na rozważne podejmowanie decyzji. Jak dokładnie rozpoznać introwertyczne dziecko? Cechy charakterystyczne to:
- Wrażliwość emocjonalna,
- ostrożność w nawiązywaniu relacji – ale nie dlatego, że nie chce, lecz dlatego, że potrzebuje więcej czasu na analizę czy warto,
- potrzeba samotności jako formy regeneracji,
- umiejętność słuchania i dostrzegania nawet najdrobniejszych szczegółów,
- potrzeba rutyny, która daje poczucie bezpieczeństwa,
- duża kreatywność i bogaty świat wyobraźni.
Introwertyk woli samotność i odpoczynek w domowym zaciszu, ale nie oznacza to, że nie lubi spotkań w gronie przyjaciół i bliskich. Introwertyzmu nie należy zatem mylić z nieśmiałością czy wycofaniem – introwertyczne dziecko może być duszą towarzystwa, świetnym mówcą i przodującym liderem, ale musi mieć własną przestrzeń tylko dla siebie, która wyciszy jego zmysły po intensywnym kontakcie z otoczeniem.
Introwertyzm a autyzm – jak je odróżnić?
Czasami introwertyzm jest porównywany (a nawet utożsamiany) ze spektrum autyzmu. Na pierwszy rzut oka mogą być one zbliżone, ale wynikają z zupełnie innych mechanizmów działania. Przede wszystkim introwertyzm to cecha temperamentu, a spektrum autyzmu to zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na zachowanie niezależnie od woli czy potrzeb danej osoby. Na przykład introwertyczne dziecko może czuć się przytłoczone hałasem i dużą grupą osób, ale potrafi funkcjonować w takiej atmosferze i danej sytuacji. Dziecko w spektrum autyzmu będzie przeciążone, przebodźcowane i “będzie musiało” się wycofać, by wyciszyć układ nerwowy. Nie jest to od niego zależne.
Introwertyk będzie chciał kontaktów społecznych, ale wysokiej jakości. Dziecko w spektrum autyzmu może mieć trudność ze zrozumieniem relacji i z interpretacją sygnałów niewerbalnych, co przekłada się na towarzyskość. Ponadto dzieci w spektrum autyzmu potrzebują wsparcia terapeutycznego, by lepiej funkcjonować w neurotypowym świecie.
Jak wspierać introwertyczne dziecko?
Zrozumienie i akceptacja ze strony opiekuna to najważniejsze czynniki wspierające małego introwertyka. Nie należy próbować zmieniać dziecka czy jego przyzwyczajeń. Introwertycy potrafią elastycznie dostosować się do otoczenia, ale nie oznacza to, że muszą. Może to prowadzić do zaniżenia samooceny dziecka czy poczucia braku akceptacji i wstydu z powodu odmienności.
Nie porównuj dziecka do innych rówieśników, nie przypinaj mu łatki (np. Nasza Zosia Samosia lub Samotnik) i nie motywuj poprzez zawstydzanie! Motywacja dziecka powinna być pełna zachęt i kibicowania, a nie podkreślania, że jeśli czegoś nie zrobi lub się nie dostosuje to będzie uważane za “inne” lub zawiedzie społeczne oczekiwania. Zamiast tego zadbaj o:
- Komfort emocjonalny dziecka – stwórz atmosferę, w której dziecko poczuje się bezpieczne z własnymi emocjami i uczuciami, gdzie nie będzie musiało tłumić swoich naturalnych reakcji. Nie każ mu się „uśmiechać na siłę” ani konwersować podczas większych spotkań. Niech zrobi to wtedy, gdy będzie na to gotowe.
- Uszanowanie jego osobistej przestrzeni – każdy potrzebuje chwili oddechu, dlatego nie zmuszaj introwertyka do ciągłej interakcji i nie wpędzaj go w poczucie winy, że znów chce być sam.
- Dobrą wymianę zdań – słuchaj uważnie potrzeb swojego dziecka, rozmawiaj z nim i analizuj jego sygnały. Bądź też cierpliwy, bo introwertyk może otwierać się stopniowo i powoli.
- Szanowanie decyzji – czasami dziecko nie będzie chciało wziąć udziału w danej aktywności lub zabawie, dlatego nie narzucaj mu schematu postępowania. Oczywiście są sytuacje, które wymagają wyjątkowego podejścia (pogrzeb babci, ślub w rodzinie). Wówczas rozmawiaj i wyjaśnij, dlaczego udział dziecka w takiej chwili jest tak istotny. Dzięki temu będziesz wspierać jego poczucie sprawczości i ustalanie priorytetów.
- Chwalenie – nie zapominaj o pochwałach i to nie tylko za wyniki, ale i zaangażowanie, próby działania czy interakcji. Niech dziecko widzi, że dostrzegasz każdy jego wysiłek.
- Metody wyciszające – każdy ma swoje sposoby na regenerację, dlatego pomóż dziecku znaleźć coś, co sprawdzi się w jego przypadku. Może to być mindfulness dla dzieci, słuchanie określonego gatunku muzyki lub wyrażanie siebie za pomocą sztuki.
- Wspieraj budowanie relacji – nie należy też popadać w skrajności i zostawić introwertyka “samemu sobie”. Introwertyczne dziecko ma potrzeby posiadania swojego towarzystwa i bliskich osób, ale nawiązywanie relacji nie zawsze przychodzi mu z łatwością. Zastanów się więc jak pomóc dziecku znaleźć przyjaciela i przedstaw mu możliwości relacji, które nie będą go przytłaczać. Niech budowanie więzi przebiega w jego własnym tempie i na jego własnych zasadach.
- Dopinguj w pasjach – mały introwertyk może mieć rozbudowany własny świat, który odzwierciedla się w jego hobby, pasjach i zainteresowaniach. Dzięki nim może wyrażać siebie i znajdować ujście w porządkowaniu emocji. Zachęcaj go do rozwoju swoich umiejętności i talentów oraz zadbaj, byście mogli się wspólnie z tego cieszyć!
Introwertyczne dziecko to nie model do naprawiania, a akceptowania i doceniania. Bycie uważnym, spokojnym i lubiącym swoje własne towarzystwo nie oznacza słabości, a wiąże się z ogromnym potencjałem i możliwościami rozwojowymi.
Bibliografia
- Czym jest autyzm i jak go rozpoznać? – Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Nowym Targu
- Aspołeczny odludek czy analityczny obserwator? Czy introwertyk może zbudować markę osobistą?
- Wychowywanie introwertycznego dziecka w ekstrawertycznym świecie, WSIP
- Introwertyk – 10 sposobów jak wspierać go w klasie, WSIP
- Jak pomóc dziecku odnaleźć się w grupie? - Małe charaktery - Psychologiczny magazyn dla dzieci w wieku 5–11 lat
