Jak wytłumaczyć dziecku, co to jest szacunek?

Strefa rodzica

Jeśli chodzi o pulę “trudnych pytań i zagadnień” to nie dotyczą one tylko strefy intymnej. Dużo kłopotu mogą sprawiać pytania dotyczące uczuć, emocji i cech charakteru. Jako dorośli przyjmujemy wiele kwestii za oczywiste i znane, jednak najmłodsi dopiero poznają świat i zasady, które nim rządzą. By mogły szybko się do nich dostosować, muszą dokładnie pojąć ich znaczenie. Skupmy się zatem, jak wytłumaczyć dziecku co to jest szacunek.

Należy okazywać go starszym,

Należy szanować drugiego człowieka,

Trzeba odnosić się do wszystkich z szacunkiem…

 

Powyższe zdania, to popularne frazy, które zapewne sami słyszeliśmy od dziecka. Nowe pokolenia także się z nimi spotykają, ale kluczem do dokładnego pojęcia przesłania, jakie za sobą niosą, jest gruntowne wyjaśnienie, czym jest szacunek i jak przejawiać go w praktyce. Im wcześniej dziecko pojmie jego sens, tym szybciej udoskonali zachowania społeczne, pogłębi empatię, umocni relacje międzyludzkie i będzie wiedziało, jak samo powinno być traktowane przez otoczenie.

Co z tym szacunkiem?

Nie musisz szukać specjalistycznych definicji czy wyjaśnień. Im prościej przekażesz dziecku wiedzę, tym lepiej ją przyswoi. Możesz zatem powiedzieć, że szacunek to inaczej akceptacja. Czego? Odmiennego zdania, poglądów, podejmowanych decyzji. Wiąże się ona ze spokojem emocjonalnym na słuchane odmiennych poglądów i rezygnacją z przekonywania rozmówcy o jego błędnym (według nas) sposobie myślenia. To przejawianie dobrych manier, gestów i uwzględnianie wszystkich praw drugiego człowieka. 

 

Pamiętaj też, że dzieci uczą się nie tylko poprzez “suche” przekazanie wiedzy. Są doskonałymi obserwatorami i szybko uczą się na przykładzie swoich rodziców bądź opiekunów. Staraj się zatem prócz wyjaśnień słownych, szukać sposobności, by pokazać to dziecku w praktyce. 

Chcesz wiedzieć więcej na temat komunikacji z dzieckiem? Sprawdź artykuł: Jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci?

Zalety okazywania szacunku

Kluczową rolę w pojęciu znaczenia szacunku i jego wyjaśnieniu, jest uwypuklenie wynikających z niego korzyści. Oto kilka z nich:

 

  • Podkreśl w rozmowie z dzieckiem, że okazując szacunek, będzie postrzegane przez innych jako rozsądne, mądre i przestrzegające zasad dobrego wychowania. Takie osoby zyskują duże grono przyjaciół i to w różnym wieku.
  • Zaznacz, że okazując szacunek, samo też będzie szanowane.
  • Pokaż, że okazywanie szacunku rozwija osobowość, cechy charakteru i pozwala szerzej poznawać świat.
  • Osoby okazujące szacunek “przyciągają do siebie” osoby życzliwe, empatyczne.
  • Okazując szacunek, można kogoś lepiej poznać – jego historię, opinię czy sposób myślenia. Jest to szczególnie korzystne w nastoletnim i dorosłym życiu.
  • Zaznacz, że chętniej się słucha osób, które okazują szacunek.
  • Dodaj, że okazywanie szacunku wzmacnia więzi w rodzinie.  

 

 

Dziecko słysząc, ile korzyści niesie za sobą szeroko rozumiany szacunek, niejednokrotnie samo będzie dążyć do dokładnego jego zrozumienia i poznania. To szczególnie ważne, bo okazywanie szacunku to nie jedynie definicja, a sposób życia.   

Szacunek – komu się należy

By wytłumaczyć naszemu dziecku, co to jest szacunek, musimy mocno zaakcentować, komu się on należy. Szacunek obejmuje też rzeczy materialne i niematerialne: zasady, normy, regulaminy, czyjąś własność, przedmioty, tradycje, zwierzęta, Ziemię i rośliny. Wyjaśnij, że okazywanie szacunku dla tych poszczególnych grup jest ważne w równym stopniu. Na przykład szacunek do roślin jest tak samo istotny jak ludzi, mimo że te nie okazują uczuć i nie mogą się na nas obrazić. Nie zwalnia nas to jednak z ich odpowiedniego traktowania, bo dzięki nim możemy podziwiać piękno natury i mamy czyste powietrze. 

Wytłumacz czym jest szacunek w praktyce

Aby ożywić definicję szacunku, przedstaw dziecku listę zachowań, które się na niego składają. Poniżej przygotowaliśmy dla Ciebie drobną pomoc.

 

  • Gesty i mimika – przyjazny wyraz twarzy, uśmiech, uważne słuchanie rozmówcy bez przerywania oraz patrzenie w oczy są oznaką szacunku. Można też dziecku wyjaśnić, że w tym aspekcie może dochodzić do pewnych różnic uwarunkowanych kulturowo. Na przykład w niektórych kręgach kulturowych patrzenie w oczy nie jest oznaką szacunku, a może zostać odebrane negatywnie. Mimo że w naszej polskiej kulturze nie ma takiego ryzyka, mamy w swoim życiu do czynienia z ludźmi różnych narodowości. Dostosowanie się do ich norm interakcji, również będzie oznaką szacunku.
  • Formy grzecznościowe – świetną sposobnością do okazywania szacunku jest używanie słów Dzień dobry, Dziękuję, Przepraszam. Przypomnij dziecku, że przy kontaktach z osobami starszymi od nas należy używać tytułów lub formy Pan, Pani, a mówienie na Ty, jest akceptowalne, gdy dana osoba nam na to pozwoli i sama zaproponuje.
  • Wzgląd na innych – istotne jest, by nasza pociecha wiedziała, że w miejscu publicznym ważny jest komfort wszystkich, a poszanowanie czyjejś przestrzeni i spokoju powinno stać się priorytetowe. Wchodząc do autobusu i włączając muzykę z telefonu czy przenośnego urządzenia na tak zwany “full”, nie będzie oznaką szacunku, a zaburzeniem ładu i przestrzeni innych podróżnych. Jeśli chcemy słuchać muzyki w czasie podróży transportem publicznym, warto założyć w tym celu słuchawki. Oczywiście standardowe ustępowanie miejsca osobom starszym, niepełnosprawnym i kobietom w ciąży dalej jest świetnym sposobem okazywania szacunku.
  • Punktualność i postępowanie zgodnie z ustaleniami – stawiając się punktualnie na spotkanie, pokazujemy, że jesteśmy odpowiedzialni i szanujemy czas innych osób. Dotyczy to każdego elementu życia: szkoły, spotkań rodzinnych, pracy i życia towarzyskiego. Oczywiście, wyjaśnij dziecku, że w przypadku spóźnienia, należy wytłumaczyć jego powód. W przeciwnym razie okażemy brak szacunku.
  • Nie bądź obojętny – poszanowanie do rzeczy, które nie należą bezpośrednio do nas, jest istotną wartością szacunku. Możesz zasugerować dziecku: Widzisz papierek na korytarzu szkolnym lub w przedszkolu? Podnieś go i wyrzuć, nawet jeśli nie należy on do Ciebie. W ten sposób okażesz szacunek dla miejsca, w którym przebywasz i pani, która codziennie tam sprząta. Oczywiście nie chodzi o to, by nasza pociecha sprzątała za kogoś, czy wyręczała innych z ich obowiązków. Mamy tu na myśli drobny, bezinteresowny gest, który przyniesie wiele dobrego dla jego poszanowania czyjejś ciężkiej pracy.    
  • Pamiętaj o sobie – wyjaśnij dziecku, by miało szacunek do samego siebie, czyli ceniło swoją pracę i zachowanie. Szacunek do samego siebie sprawi, że nie będzie poświęcać swojego czasu dla osób, które nie okazują mu szacunku, a co za tym idzie, nie pozwoli się wykorzystywać nawet w drobnych rzeczach.

Szacunek to akceptacja, ale…

I na sam koniec koniecznie podkreśl, że szacunek nie wiąże się z akceptacją złych rzeczy. Jeśli ktoś nie okazuje szacunku zwierzętom i stosuje wobec nich przemoc, bo uważa, że ma takie prawo, szacunek nie będzie polegał na akceptacji jego zachowania i przyzwoleniu na dalsze złe postępowanie. Są pewne normy i granice, które nie są wyłącznie poglądami, nie podlegają dyskusji i należy je eliminować. Ten wątek jest obszerny i na pewno nie obejmie tylko jednej rozmowy, dlatego bacznie przyglądaj się zachowaniu pociechy i to jak jego rozumienie szacunku przejawia się w praktyce. Wówczas będziesz wiedzieć, czy dodatkowe tłumaczenia są niezbędne, czy dziecko zrozumiało to głębokie przesłanie.  

 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI