Jak pocieszyć dziecko po porażce – nadrzędna rola rodzica
Ciągle przegrywam! Nic mi nie wychodzi! Już nigdy nie wystartuje w konkursie! Być może jako rodzic słyszałeś już takie frazy, które podszyte są rozczarowaniem i smutkiem w wyniku dziecięcej porażki. To całkiem naturalne, że pociecha przeżywa swoje niepowodzenia, ale kluczowe jest, byś nie przyglądał się temu biernie i czekał, aż smutek sam przejdzie. Dlaczego?
Bo pozostawi na dziecięcej emocjonalności liczne blizny, a z każdą kolejną porażką może dojść do wzmożonych napadów smutku i rozczarowań. Dorastanie w takich warunkach niesie za sobą ryzyko zaniżonej samooceny i lęków. Właśnie z tego powodu wzmacnianie odporności psychicznej u dzieci jest tak ważne, aby w dorosłym życiu wyrosło na pewnego siebie człowieka, który się nie poddaje i odnajduje satysfakcję z każdego doświadczenia. Jak pomóc dziecku radzić sobie z porażką? Czego unikać i jak ukierunkować negatywne myśli na pozytywy?
Jak wspierać dziecko po porażce?
Chcąc wspierać dziecko po porażce, nie „osładzaj” faktów nieszczerymi pochwałami. Jeśli dziecko przegrało konkurs plastyczny, nie mów: Twój rysunek był zdecydowanie ładniejszy! Co w tym złego? Po pierwsze nie pokazujemy dziecku, jak zaakceptować porażkę, a po drugie wywołujemy u niego poczucie niesprawiedliwego traktowania. W efekcie takiego zabiegu dziecko może czuć się niesprawiedliwie osądzone przy KAŻDEJ porażce.
Jesteś ciekawy, jak wspierać dziecko w radzeniu sobie z emocjami? Zajrzyj do naszego artykułu: "Emocje dziecka: Jak pomóc je regulować?"
Oczywiście są pewne wyjątki, gdzie dochodzi do przejawów faworyzowania podczas konkursów – ale nie oznacza to, że tak jest zawsze. Poza tym staniecie twarzą w twarz z przegraną, może zmotywować malca do polepszenia swoich kwalifikacji oraz podnieść motywację do polepszenia się w jakiejś dziedzinie. Wyobraź sobie, że maluch niezbyt dokładnie przygotował się na konkurs matematyczny i przeżywa fakt, że nie zajął 1 miejsca. Mówienie, żeby się nie przejmował i że Twoim zdaniem zasługiwał na wygraną nie tylko będzie uczyć go działać „po linii najmniejszego oporu”, lecz także wywoła postawę roszczeniową, w której będzie uważał, że bez względu na wysiłki, zwycięstwo zawsze mu się należy. Porażka może być dobrą motywacją, aby nauczyć dziecko systematyczności – regularna nauka sprawi, że maluch będzie przygotowany do kolejnego konkursu.
Oprócz tego warto pokazać dziecku, jak zaakceptować porażkę.
Zmiana sposobu myślenia
Dzieci lubią wygrywać – to naturalne. Dzięki wygranej mogą się dowartościować, czuć pewniejsze siebie lub zaimponować otoczeniu. Nie da się jednak zawsze być NAJ i właśnie to należy uświadomić dziecko. Często znajdzie się ktoś lepszy od nas w jakiejś dziedzinie i frustracja z tego powodu jest nie tylko niezdrowa, lecz także nielogiczna. Wskaż dziecku, że nie da się osiągać 100% sukcesów, bo jesteśmy niedoskonali, a poza tym każdy ma inne zdolności. Pomóż dziecku odnaleźć swoje mocne strony i kibicuj w ich szlifowaniu.
Ponadto porażka może nauczyć zdrowej rywalizacji – jest to niezbędne szczególnie w zawodach sportowych. Nawet jeśli dziecko nie osiągnie miejsca na podium, może odczuć satysfakcję z zabawy i włożonego wysiłku. Dodatkowo zastanówcie się, czym w zasadzie jest porażka. Czy zdobycie 3 miejsca to powód do rozpaczy?
Istotne jest wskazanie dziecku, żeby cieszyć się z każdych osiągnięć. Jeśli jesteśmy słabi w pływaniu, a udało nam się zdobyć miejsce 10 na 15, powinniśmy być dumni ze swoich osiągnięć. Oznacza to, że mimo wszystko nie jest tak źle, a może być jeszcze lepiej! A co w przypadku, gdy dziecko zdobędzie miejsce 15? Podkreśl, że w takim przypadku jego kolejne postępy będą jeszcze bardziej widoczne i spektakularne przy kolejnych zawodach.
Ja też kiedyś przegrałem
Dla dzieci rodzice często są wzorem do naśladowania i osobami sukcesu. W końcu mama jest we wszystkim najlepszą mamą na świecie, podobnie jak tata! Pociecha nie zdaje sobie sprawy, że każdego dnia borykamy się z porażkami i niepowodzeniami. Przytoczenie największych z nich może być pokrzepiające dla malucha, który zrozumie, że problem dotyczy nawet tak wspaniałych dla niego osób. Będzie mógł też baczniej przyjrzeć się Twojej reakcji na poniesione przegrane.
Jeśli pokażesz, że się nie załamujesz, a starasz się dostrzec pozytywne aspekty porażki, będzie starał się czynić podobnie.
Aby pomóc dziecku pogodzić się z porażką, można posiłkować się licznymi bajkami i opowiadaniami. Obejrzyjcie/ przeczytajcie je wspólnie i wyciągnijcie najważniejsze wnioski. Z czasem pociecha nauczy się samodzielnie dostrzegać wszechobecność porażek i to nie tylko w swoim wypadku.
Świadomość, że nie od razu zbudowano Rzym, nauczy ją spokojnej wytrwałości i samozaparcia.
Naucz dziecko, aby analizowało nie samą porażkę, a to, co do niej doprowadziło. To spowoduje, że będzie skupiało się na polepszeniu swoich umiejętności, zniwelowaniu braków. Zachęć również, aby nigdy nie zazdrościło innym sukcesów, a się nimi cieszyło. Kształtowanie umiejętności społecznych u dzieci polega również na umiejętności gratulowania i przejawiania szczerego podziwu, chwalenia za sukcesy swoich towarzyszy. W końcu, gdy nasza pociecha sama wygrywa, lubi być za to chwalona i doceniana. Powinna robić tak samo w stosunku do innych!
To nie motywowanie
Niekiedy rodzice, chcąc zmotywować swoje dzieci, mogą posuwać się do krytykowania i porównywania. Ania faktycznie lepiej się postarała. Jej rysunek był staranniejszy, a Twój chaotyczny. Albo: To było takie proste, a Ty tego nie zaliczyłeś! Jak sobie poradzisz z czymś trudniejszym? Przestań płakać i weź się w garść – inaczej niczego nie osiągniesz.
Takie hasła PODCINAJĄ SKRZYDŁA! Unikajmy ich, nawet jeśli sami tak byliśmy motywowani z rezultatem w dzieciństwie. Takie podejście może prowadzić do zazdrości i niechęci wobec rówieśników, a co ważniejsze, obniżać poczucie własnej wartości dziecka. Oprócz tego należy brać pod uwagę charakter i osobowość pociechy. Jeśli mamy dziecko wysokowrażliwe albo zmagające się z niską samooceną, uwagi czy podpowiedzi co należałoby poprawić, aby następnym razem uniknąć porażki, też będzie wymagało z naszej strony empatii i delikatności.
Gdy zatem w harmonogram dnia pociechy wkradnie się porażka, postarajcie się osłodzić nieprzyjemne wrażenia. Wypad na lody czy inna ulubiona aktywność może skutecznie pomóc pozbyć się negatywnych myśli, aby następnie skupić na planowaniu ulepszeń. Bądź zawsze dumny ze swojego dziecka, nawet jeśli nie osiąga pierwszoligowych sukcesów. Wsparcie i doping z Twojej strony będzie paliwem napędzającym prawidłowe działanie. Nie ma nic gorszego niż poczucie, że zawiodło się siebie, ale i swoich rodziców, którzy jawnie to pokazują.
To tylko niektóre z praktycznych podpowiedzi, które będą wspierać prawidłowy rozwój Twojego dziecka i jego odporność emocjonalną. Reszta zależy od Waszego wspólnego nastawienia i wzajemnego wsparcia, które jest znacznie cenniejsze niż wszystkie sukcesy i puchary świata!
Bibliografia:
- https://www.malecharaktery.pl/artykul/jak-pomoc-dzieciom-z-niska-samoocena
- Jak pomóc dziecku radzić sobie z porażką?, Ewelina Adamczyk.
- Jak wspierać dziecko po porażce?, Karolina Jenczylik.
- Pozytywna Psychologia Porażki. Jak Z Cytryn Zrobić Lemoniadę, Fortuna P.
- Radzenie sobie z porażką – ćwiczenie na godzinę do dyspozycji wychowawcy, Anna Kawalska.
- JAK KOCHAĆ I WYMAGAĆ, Poradnik dla rodziców, Joanna Sakowska, ORE.
- Jak pomóc dziecku radzić sobie z porażkami?, Elżbieta Grdeń.
- EMOCJE, UCZUCIA I SPOŁECZNE ZACHOWANIA EMOCJONALNE DZIECI NA PROGU SZKOLNYM, Aleksandra Kruszewska.
