Każdy rodzic pragnie by jego dziecko było zdrowe, szczęśliwe i cieszyło się każdym momentem życia. Jednak różnego rodzaju problematyczne sytuacje zawsze będą im towarzyszyć oddziałując na ich rozwój i dojrzewanie. Mimo że nie zagwarantujemy im drogi do dojrzałości usłanej różami, możemy zrobić coś praktyczniejszego – pomóc im radzić sobie z trudnościami, wskazać “narzędzia”, które pomogą przekuć porażkę w sukces i sprawić, by nie zamartwiały się kolejnymi trudnościami traktując je jako wyzwania do pokonania. Dzięki temu nabiorą odporności psychicznej, która będzie niczym tarcza, chroniąca ich przed kryzysem emocjonalnym. Od czego zatem zacząć?
Zacznij od siebie!
Dzieci są doskonałymi obserwatorami. Wzorują się na dorosłych i ich poczynaniach, naśladując nawet w drobnych rzeczach. Nie wystarczy im powiedzieć “zrób to lub tamto”. Jeśli zauważą, że Ty się do tego nie stosujesz, same również będą do tego niechętne. Właśnie z tego powodu powinieneś zadbać o swój stan psychiczny. Dziecko analizuje jak sobie radzisz ze stresem, czy optymistycznie podchodzisz do kłopotów oraz bada Twój indywidualny wachlarz emocji. Nie chodzi oczywiście byś stworzył w domu miraż idealnego świata bez problemów. Masz naturalne prawo do złości, gniewu czy rozżalenia, ale nie zapomnij pokazać jak się z nimi uporać. Widząc Twoje podejście dziecko wyciągnie wnioski i będzie chciało Cię w tym naśladować. Dopiero uwzględniając tę podstawę, możesz przejść do wzmacniania odporności psychicznej u dziecka.
Chcesz wiedzieć więcej? Artykuł "Emocje dziecka: Jak pomóc je regulować?" zawiera wartościowe informacje.
Praktyka czyni mistrza
Koniecznie poznaj emocje i poziom wrażliwości swojego dziecka. Zastanów się co je przeraża, jakie mają mocne strony charakteru, czego się boją lub z jakich powodów smucą. Musisz być nie tylko dobrym obserwatorem, ale i słuchaczem. Wiedząc jaki poziom wrażliwości ma Twoje dziecko będziesz mógł dostosować do niego kierunek uodparniania psychicznego. Oto kilka praktycznych kroków:
Przewiduj stresogenne sytuacje i przygotuj na nie dziecko – znając poziom wrażliwości swojej pociechy, możesz przewidzieć co na nie wpłynie przygnębiająco lub może je zestresować.
Pierwszy dzień w nowej grupie przedszkolnej? Wyjaśnij, że zapewne pozna nowych przyjaciół z którymi będzie się bawić. Możesz zachęć dziecko, aby wykazało inicjatywę i śmiało dołączyło do zabawy z innymi dziećmi. Dzięki temu nie będzie miało tendencji do podpierania ściany, tylko dążyło do szybszego wybrnięcia z trudnej czy niezręcznej dla niego sytuacji. Pamiętaj jednak, że nie każdy maluch z entuzjazmem podchodzi do nowych osób – jeśli wyraźnie nie chce tego robić, nie zmuszaj go i porozmawiaj z nim o jego obawach.
A może ma wystąpić na szkolnym przedstawieniu i obawia się jak wypadnie? Koniecznie je dopinguj i powiedz, że nawet jeśli coś pójdzie nie tak, Ty i tak będziesz z niego dumny. To spowoduje, że w razie potknięcia dziecko nie poczuje zawodu w stylu “mówiłeś, że będzie wszystko dobrze, a nie było”. Przygotowanie na ewentualną porażkę jest psychicznym hartowaniem. Najistotniejsze jest przy tym, by mocno podkreślić, że to nie koniec świata, a takie rzeczy się zdarzają.
“To nie jest twoja wina”– niejednokrotnie zdarzy się tak, że nasza pociecha padnie ofiarą niesprawiedliwości, zawodu czy wyśmiewania. Pamiętaj, że świat dzieci bywa bardziej brutalny od świata dorosłych, dlatego warto uzmysłowić dziecku, że przykre rzeczy się zdarzają i nie zawsze mamy na nie wpływ. Dokuczający kolega czy koleżanka nie powinni być powodem do troski, jeśli opowiesz o swoich podobnych zdarzeniach. Wyjaśnij spokojnie, że być może “prześladowca” sam ma jakiś poważny problem i nie potrafi sobie z nim poradzić, odreagowując w taki, a nie inny sposób. Gdy dziecko zrozumie, że to nie w nim leży problem, zdecydowanie będzie mieć siły do zignorowania przykrych słów.
“Będzie lepiej” – pokaż, że porażka czy rozczarowanie nie mogą odebrać innych pozytywów życia. Wszystko się kiedyś kończy, a złe rzeczy i przykrości mijają. Ukierunkuj wtedy swoją pociechę, by dostrzegło równolegle trwające sytuacje, które sprawiają jej radość i by na nich skupiła całą uwagę.
Pozwól na błędy i wyciąganie wniosków – przed niektórymi negatywnymi doświadczeniami warto uchronić dziecko, ale na niektóre trzeba wręcz pozwolić. Dzięki doświadczeniu nauczy się wyciągać praktyczne wnioski i zastanowi nad metodami zapobiegawczymi. Unikaj zwrotu “A nie mówiłem, że tak będzie?” a raczej zastąp go takim: ”Trudno, to się zdarza. Zastanówmy się co z tym zrobić i jak to naprawić. Myślałeś już o tym?”. Dzięki temu dziecko będzie musiało wytworzyć w sobie instynkt samozachowawczy, który sprawi, że nim cokolwiek zrobi, zastanowi się nad konsekwencjami i możliwymi skutkami swojego postępowania. Prócz tego będzie wiedziało, że nie jest same. Ma wsparcie w najważniejszych osobach w swoim życiu – w rodzicach, którzy nie zostawią go w kryzysowej sytuacji.
Sen, dobre odżywianie i pozytywna rozrywka. Osoby wypoczęte, mające pasje i hobby, a także dowitaminizowane są odporniejsze psychicznie. Nie inaczej jest z naszymi dziećmi. Jeśli ich czas wypełniony jest rzeczami, które sprawiają im przyjemność, porażki czy przykrości szybko zostaną zagrzebane w ilościach pozytywów. Dodatkowo odpowiedni poziom witamin i minerałów czy higiena snu, zapewni organizmowi naszego dziecka energii i pozytywnie wpłynie na cały układ nerwowy, który przetrzyma wówczas niejedną burzę emocjonalną.
| Przeczytaj także, jak wspierać wysoko wrażliwe dziecko➜ |
Co gdy dziecko jest wysoko wrażliwe?
Dziecko o szczególnie czułej wrażliwości nie jest ofiarą losu, a po prostu intensywniej odbiera bodźce i świat. Dla takiego dziecka musisz być szczególnie cierpliwy i wyrozumiały, ale nie usuwaj z jego drogi wszystkich przeszkód. Bądź jednak zawsze obok jako bufor bezpieczeństwa. Wskaż dziecku drogę jak ma sobie poradzić z kłopotem i zapewnij, że jeśli coś mu nie wyjdzie za pierwszym czy piątym razem, to uda mu się za dziesiątym. Takie dodanie otuchy dziecku jest niczym paliwo napędowe dla rakiety. Będzie chciało ono pokonać nie tylko przeciwności świata, ale także swoje wewnętrzne obawy, które często są największą barierą u osób wysoko wrażliwych.
Pamiętaj, że wzmacnianie odporności psychicznej to proces ciągły i długotrwały, jednak konsekwentnie utrzymany, zawsze owocuje sukcesem.
Bibliografia:
- Odporność psychiczna dzieci i młodzieży w kontekście rodziny i wychowania, Iwona Grzegorzewska
- Dzieci o cienkiej skórze, Sędkiewicz J., Czasopismo Charaktery, 2021
- Jak wspierać odporność psychiczną dzieci i rodziców, Nie tylko dla mam, https://nietylkodlamam.pl/jak-wspierac-odpornosc-psychiczna-dzieci-i-rodzicow-podcast/
- Jak stymulować odporność psychiczną (resilience) dziecka?, Marta Majorczyk
