Wpływ natury na dziecko i jego rozwój

Obcowanie z matką naturą – czy to same zalety? 

Świat przyrody i jego rozbudowane elementy od samego początku wpływają na dziecko. To właśnie za jej pomocą rozwija swoje zmysły, uczucia i co ciekawe, mocno kształtuje postawy społeczno-moralne. Niestety coraz częściej można zauważyć, że zmysły dorastających dzieci rozwijają się dość nierównomiernie i zróżnicowanie. Wzrok i słuch bombardowane są ekranami telewizorów, smartfonów, czy intensywnych dźwięków, które są już oczywistym dodatkiem wielu zabawek. To wszystko sprawia, że rozwój dziecka może być zaburzony. W jednej z książek określanych jako kwintesencja zależności człowiek-natura „Ostatnie dziecko lasu”¹, autor zwraca uwagę, że dzieci częściej przebywające na łonie natury wykształcą w sobie silniejszy system obrony psychicznej i stają się bardziej pewne siebie. Musimy przyznać, że to niezwykle pożądane cechy, gdyż gwarantują naszym pociechom stabilniejszą przyszłość. Ale to nie wszystkie zalety obcowania z naturą. Prócz powyższych możemy zaobserwować:

Rozwój wyobraźni – nie ma lepszego sposobu na pobudzanie kreatywności niż obcowanie z naturą. Spacer po lesie, słuchanie dźwięków przyrody i zwierząt, rozwija ciekawość i pomysły na zabawę.

Rozwój inteligencji – dziecko przebywające na łonie natury uczy się głębokiej analizy, przyswaja szereg bodźców i wyostrza swoje zmysły równomiernie. Ponadto szybciej zapamiętuje wiedzę oraz potrafi ją zastosować w późniejszym życiu. Pod wpływem tego wszystkiego mózg w naturalny sposób tworzy nowe połączenia neuronowe, co przełoży się na inteligencję i rozumienie świata w późniejszych etapach rozwoju.

Wyciszenie – natura koi zmysły nie tylko dorosłych, ale i dzieci. Dzięki takiemu wyciszeniu dzieci łatwiej mogą się skupić na codziennych czynnościach, przyswajanym materiale, a co ważniejsze obniża się u nich poziom kortyzolu, czyli hormonu wywołującego stres.

Rozwój fizyczny – dzieci od maleńkości przebywające na świeżym powietrzu w otoczeniu natury mają zazwyczaj lepszą odporność, a także wzmacniają swoje mięśnie, układ kostny i nie grozi im otyłość. Prócz tego w naturalny sposób rozwija się ich motoryka i koordynacja ruchowa.

Prawidłowe relacje społeczne – ponieważ dziecko przebywające w otoczeniu natury jest bardziej opanowane, wyciszone i lepiej kontroluje swoje emocje, łatwiej będzie mu nawiązać dobre relacje rówieśnicze. W obliczu konfliktu nie będzie agresywne czy dominujące, a będzie szukało łagodnego i najlepszego rozwiązania problemu.

Rozwój emocjonalny – obcując z przyrodą, dzieci na własnej skórze uczą się empatii, miłości czy troskliwości. Obserwowanie czy głaskanie zwierząt zwiększy ich świadomość ekologiczną oraz przyczyni się do samoświadomego rozwoju. Opieka nad zwierzętami czy obserwowanie ich zachowania wpłynie na rozumienie zmian zachodzących w przyrodzie, naturalnych procesów i wyzwoli szereg pozytywnych relacji. Przyjaźń i bliskie obcowanie ze zwierzęciem będzie szczególnie pomocne dla dzieci wyobcowanych, introwertycznych czy autystycznych. Dzięki temu łatwiej im będzie otworzyć się na świat i odnaleźć własną, bezpieczną przestrzeń.
 

Jak zachęcić dziecko do obcowania z naturą 

Jak podkreślił poprzedni śródtytuł, wpływ natury na rozwój dziecka jest niemal zbawienny i konieczny. Ale nie zawsze wystarczy powiedzieć: Idź, pobaw się na dworze, by zachęcić dziecko do zabawy na świeżym powietrzu. Jako rodzice musimy pokazać zalety przyrody i sami wykazać inicjatywę, która stanie się zalążkiem ciekawości poznawczej pociechy. Jak zatem włączyć obcowanie z naturą do naszego codziennego, rodzinnego harmonogramu? 

1. Znajdź czas i motywację – jako dorośli jesteśmy niezwykle zabiegani i często przemęczeni. Wracając po długim dniu pracy do domu, marzymy jedynie o odpoczynku i chwili spokoju. Kanapa czy wygodny fotel może kusić, ale pomyśl, ile korzyści może przynieść spacer po lesie czy parku Twojemu dziecku. Jeśli masz bardzo napięty grafik, wyznacz, chociaż jeden stały dzień i porę w tygodniu, gdzie razem z dzieckiem spędzisz ten czas na łonie natury. 
2. Nauka na świeżym powietrzu – rodzice, którzy podjęli się nauczania domowego, mogą wykorzystać dowolne miejsce do nauki. Zamiast lekcji przy biurku w czterech ścianach zabierz dziecko na dwór lub łąkę i tam przeprowadź lekcje. Nie musi to być konkretnie lekcja przyrody czy biologii. W otoczeniu drzew i śpiewu ptaków przedmioty ścisły także stają się atrakcyjniejsze. 
3. Drzemka pod chmurką – jeśli Twoja pociecha w swoim harmonogramie dnia ma drzemkę, możesz przygotować wygodne miejsce wśród zieleni. Szum liści będzie dodatkowo koił zmysły śpiącego malucha, a przy okazji „dotleni się” świeżym powietrzem. 
4. Przejażdżka rowerowa – zwiedzanie okolicy na rowerze to doskonały pomysł. Prócz przyrodniczych walorów, dziecko uczy się zachowania na drodze i ostrożności. 
5. Weekendy poza miastem – jeśli mieszkacie w ścisłym centrum miasta, gdzie nie ma za dużo parków i przestrzeni zielonej (albo są to tereny mało bezpieczne) warto całą rodziną wybrać się weekendową wycieczkę. 
6. Zoo – jeśli chcesz urozmaicić wasze wspólne wycieczki, warto wybrać się do zoo. Oczywiście jeśli jest to zgodne z waszym modelem wychowawczym. Wielu rodziców potępia takie miejsca ze względu na trzymanie zwierząt w małych klatkach, ale obecnie wiele z parków zmienia przestarzałe standardy, oferując swoim zwierzęcym podopiecznym duży wybieg i swobodę. W takich warunkach dziecko może poznać znacznie więcej gatunków zwierząt i ich upodobania. 
7. Aktywności szkolne – jeśli Twoja pociecha ma w programie przedszkolnym lub szkolnym wycieczki do parków krajobrazowych, albo innych miejsc przyrody, koniecznie ją na nie zapisz. Zwiedzanie w gronie rówieśniczym narodowych parków czy miejsc ochrony zieleni jest kolejnym atutem społeczno-poznawczym. 

Oczywiście to tylko przykładowe możliwości. Dodatkowe pomysły oraz wskazówki możesz znaleźć w artykule z czasopisma Charaktery – Przyroda – idealna przestrzeń dla dziecka.

Pamiętaj, że wspólne obcowanie z naturą nie tylko przyczyni się do rozwoju psychicznego i fizycznego Twojego dziecka, ale wzmocni wasze wspólne relacje. Ważne jest jednak, byś od najmłodszych lat zachęcał je do przebywania na łonie natury, a dzięki temu wyrośnie na człowieka pełnego uczuć, wrażliwości, pewnego siebie oraz silnego psychicznie, dzięki czemu pokona każde trudy dorosłości.