Z nauką sprzątania nie powinno się czekać. Im wcześniej dziecko zrozumie, jak ważny jest porządek i jak o niego zadbać, tym lepiej. Ale czy sprzątania faktycznie trzeba się uczyć? Czy do sprzątania nie należą proste, niemal instynktowne czynności? Cóż, w pewnym sensie człowiek potrafi naturalnie uporządkować swoją przestrzeń, ale nie zawsze robi to efektywnie. W rezultacie można sprzątać “godzinami”, a efektów nie będzie widać. Aby zatem sprzątać nie dla samej sztuki, a rezultatów, niezbędne jest ćwiczenie dobrych i prawidłowych nawyków.
Jak nauczyć dziecko sprzątać – podstawy podstaw
Nie wystarczy powiedzieć dziecku, że “trzeba sprzątać i już”. Każde stwierdzenie, nakaz czy zasada mogą nieść za sobą serię pytań. By dziecko miało motywację do sprzątania i chęci do nauki, musi wiedzieć, dlaczego zachowanie porządku jest tak istotne. Ponieważ powody sprzątania się nie zmieniają, powtarzaj je regularnie co jakiś czas i nie myśl, że dziecko jest jeszcze za małe, by je zrozumieć. Wraz z dorastaniem coraz lepiej zrozumie sens i przekaz Twoich słów. Pokaż, że czysta przestrzeń sprzyja odpoczynkowi, kreatywnemu myśleniu i ułatwia odnajdywanie wszystkich przedmiotów, gdy są potrzebne. Bałagan znacznie to utrudnia. Oprócz tego podkreśl, że porządek przyczynia się do bezpieczeństwa wszystkich domowników. Rozsypane zabawki, a szczególnie piłeczki czy kulki stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia osoby, która nieuważnie może się o nie potknąć.
Mimo że w zależności od wyznawanych wartości możemy mieć odrębne i mocno zróżnicowane opinię co do sprzątania, porządek w domu czy we własnym pokoju stanowi pewną formę naszej wizytówki. Oprócz tego przyjemniej przebywa się w towarzystwie osób, które dbają o czystość nie tylko swoją, lecz także otoczenia, a ponadto sprzątanie nie jest jedynie obowiązkiem domowym. Stanowi element życia przedszkolnego, szkolnego, a w pracy – bez względu na piastowane stanowisko – zachowanie porządku swojego miejsca pracy podlega ocenie pracodawcy. Jego opinia w tym względzie może mieć duży wpływ na jego postrzeganie naszej osoby, a także ewentualne przydzielanie kolejnych obowiązków lub awansów.
Zgodnie z zasadą Najpierw teoria, potem praktyka, staraj się przekazywać powyższe prawdy i zależności, dostosowując je do wieku oraz rozumienia dziecka, a następnie pokazuj w praktyce, jak należy dbać o porządek.
Jak nauczyć dziecko sprzątania – praktyka czyni mistrza!
Na samym początku pamiętaj, aby nie oczekiwać od dziecka nic ponad jego siły. W zależności od jego wieku i możliwości fizycznych określ, jakie prace porządkowe mogą wejść w skład jego obowiązków i w pierwszej kolejności zaprezentuj krok po kroku, jak należy je wykonać. Jeśli zastanawiasz się, jak nauczyć dziecko sprzątania po sobie, pokaż, jak Ty robisz to za każdym razem. Oczywiście nie chodzi tu wyłącznie o instruktaż czy zaaranżowaną prezentację, ale o własny przykład. Jeśli dziecko zobaczy, że za każdym razem dbasz o pozmywanie po sobie naczyń czy wywiązujesz się ze swoich części prac, będzie dla niego logiczne postępować podobnie.
Aby ułatwić naukę sprzątania, pokaż dziecku jak zaplanować porządki. Na przykładzie jego pokoju, przeanalizujcie, co powinno się zrobić w pierwszej kolejności. Dziecko może własnoręcznie stworzyć listę, dzięki której zapamięta wszystkie czynności np. 1 – zbieranie zabawek do pudełka, 2 – ścielenie łóżka i zbieranie porozrzucanych ubrań, 3 – wycieranie kurzy itp.
Ponieważ sprzątanie nie kojarzy się z niczym przyjemnym, warto uatrakcyjnić ten czas! Wspólne porządki przekształć w zabawę na przykład w rytmie muzyki. Tańcząc z mopem czy ściereczką, można nie tylko wykonać swoje domowe zadania, lecz także przy okazji pośmiać się, poćwiczyć rytm i sprawić, że te chwile miną Wam o wiele szybciej. Możecie również ustalić w tygodniu “dzień sprzątania”, podczas którego całą rodziną bierzecie się za domowe obowiązki. Dziecko dostrzegając zaangażowanie wszystkich domowników, chętnie wykona swój zakres prac, a na dodatek zrozumie, że zasady czystości dotyczą wszystkich członków rodziny.
Nie zapomnij również o przekazaniu dziecku podstawowych “trików”, które oszczędzą mu dłuższego sprzątania. Podkreśl, że odkładając za każdym razem rzeczy na miejsce, sprzątając po sobie i nie zostawiając niczego na później, sprzątanie nie będzie utrapieniem i pracochłonnym zajęciem, a zajmie dosłownie chwilkę.
Oczywiście pomimo zachęt i wskazówek, Twoja pociecha nie zawsze może chcieć współpracować. Co zrobić, gdy malec nie chce sprzątać mimo wszelkich zastosowanych porad? Daj mu czas. Być może podstawą buntu jest jakiś głębszy czynnik, który prędzej czy później ujrzy światło dzienne, a po jego wyeliminowaniu, problem zniknie. Jeśli jednak malec wykazuje cechy “leniuszka”, możesz zachęcić go poprzez nagrody. Oczywiście nie nagradzaj dziecka za każdym razem, gdy posprząta zabawki czy zrobi inną rzecz, ale od czasu do czasu pokaż, że bardzo doceniasz jego przezwyciężanie swoich słabości za pomocą drobnej nagrody.
Staraj się nie krytykować dziecka, nawet jeśli jego sprzątanie wymaga znaczących poprawek. Zamiast mówić, co zrobiło źle, pochwal za to co zrobiło dobrze i podpowiedz, jak następnym razem może pewne rzeczy posprzątać inaczej. Dzięki temu dziecko się nie zniechęci, a jednocześnie będzie ulepszać swoje umiejętności. Niektórzy rodzice uważają, że nauka sprzątania jest zbędna i że dziecko powinno jedynie bawić się lub uczyć. Wychowywanie dziecka wiąże się jednak z nauką wszystkich umiejętności, które będą potrzebne mu w dorosłości. Sprzątanie czy wykonywanie innych obowiązków domowych nie skrzywdzą dziecka, nie odbiorą mu swobody i beztroski, a nauczą doceniać pracę innych i staną się podwalinami dla odpowiedzialności czy sumienności.
Korzystaj również ze scenariuszy zajęć ze specjalistycznych opracowań, gdzie dziecko za pomocą bajek, wierszyków i ciekawych ćwiczeń dostrzega znaczenie sprzątania oraz uczy się, jak należy to robić. Tak forma nauki będzie ugruntowywała wartości, jakie chcesz wpoić swojemu dziecku i będzie stanowić urozmaicenie przekazywania wiedzy.
Bibliografia:
- Jak nauczyć dziecko samodzielnego sprzątania?, Alfreda Rogalska - kwiecień 2016.
- Jak nauczyć dziecko odpowiedzialności? Wydawnictwo Forum Media.
- Jak nauczyć dziecko obowiązków domowych? Wydawnictwo Forum Media.
- Zosia Samosia – jak uczyć dziecko samodzielności, Magdalena Bucior.
